Στο πλαίσιο λειτουργίας των εξ αποστάσεως δράσεων πληροφόρησης του «Δικτύου Πληροφόρησης και Συμβουλευτικής Υποστήριξης και Ενδυνάμωσης Εργαζομένων και Ανέργων», σας αποστέλλεται κείμενο πληροφόρησης της ενότητας «Απασχόληση», με τίτλο "Επαγγελματική Εκπαίδευση, Συγκεντρωτικός Οδηγός ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ, ΙΕΚ".

Συντάκτες
Ειρήνη Κατσιλίδου, Σέβη Τσαμπουνάρη
Σύμβουλοι Απασχόλησης ΙΝΕ ΓΣΕΕ

Το παρόν κείμενο αποτελεί έναν συγκεντρωτικό οδηγό για την επαγγελματική εκπαίδευση και τους φορείς που την παρέχουν (τα επαγγελματικά λύκεια, τις επαγγελματικές σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ και τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης) και απευθύνεται σε μαθητές, γονείς και επαγγελματίες που ενδιαφέρονται να ενημερωθούν για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) στην Ελλάδα. Ειδικότερα, ο οδηγός παρουσιάζει το θεσμικό πλαίσιο κάθε εκπαιδευτικού φορέα, τη λειτουργία, το πρόγραμμα σπουδών καθώς και την πιστοποίηση των γνώσεων και τις επαγγελματικές ευκαιρίες που προσφέρουν.

Η επαγγελματική εκπαίδευση

Η επιλογή της ΕΕΚ ως εκπαιδευτικής διαδρομής για τους νέους παραμένει δευτερεύουσα έναντι της γενικής εκπαίδευσης, αναδεικνύοντας την απουσία ελκυστικότητάς της, παρά τα ερευνητικά δεδομένα ότι οι απόφοιτοί της συναντούν μικρότερες δυσκολίες στην εύρεση εργασίας από τους αποφοίτους της γενικής εκπαίδευσης. Κύρια αίτια είναι η συμμετοχή μαθητών χαμηλών επιδόσεων που αποτελούν την πλειοψηφία καθώς και η χαμηλή κοινωνική αναγνώριση και εκτίμηση που έχει η ΕΕΚ στο ευρύτερο εκπαιδευτικό και κοινωνικό σύνολο (Cedefop, 2014).

Η υποστήριξη και η ποιοτική αναβάθμιση της ΕΕΚ αποτελεί διαχρονικό ζήτημα κοινωνικού διαλόγου.
Θέματα όπως η μαθητεία και ο εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων σπουδών έχουν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια την ΕΕΚ, μέσω θεσμικών αλλαγών, στην αποδοτικότερη σύνδεση κατάρτισης και αγοράς εργασίας, με στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων (Λιντζέρης και Γούλας, 2017).

Η επαγγελματική εκπαίδευση στην Ελλάδα παρέχεται σε επίπεδο δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ο διαχωρισμός της σε αρχική τυπική επαγγελματική εκπαίδευση και σε αρχική μη τυπική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση γίνεται βάσει του εκπαιδευτικού πλαισίου στο οποίο παρέχεται η εκπαίδευση. Ως αρχική τυπική επαγγελματική εκπαίδευση ορίζεται η εκπαίδευση που παρέχεται στο πλαίσιο του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τα επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ) και τις επαγγελματικές σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ (ΕΠΑΣ), ενώ σε επίπεδο μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού πλαισίου παρέχεται η αρχική μη τυπική1 επαγγελματική εκπαίδευση από τα ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης (ΙΕΚ).

Η ΕΕΚ με το διττό της ρόλο, επαγγελματικό και κοινωνικό2, βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο της συζήτησης για τη νέα εκπαιδευτική πολιτική· χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι τα Επαγγελματικά Λύκεια περιλαμβάνονται στο νέο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας για την «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις», η δημόσια διαβούλευση του οποίου ολοκληρώθηκε λίγες μέρες πριν την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου οδηγού.

Επαγγελματικά λύκεια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΕΠΑΛ)

Τα επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ) ανήκουν στην αρχική τυπική επαγγελματική εκπαίδευση και αποτελούν επιλογή για όσους έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση και θέλουν να ακολουθήσουν την επαγγελματική εκπαίδευση και όχι τη γενική.

Τα ΕΠΑΛ, όπως ορίζεται στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο (Ν. 4186/2013 και οι τροποποιήσεις του), στοχεύουν στο συνδυασμό της γενικής παιδείας με την τεχνική επαγγελματική γνώση καθώς και στην ανάπτυξη των συναφών δεξιοτήτων για την πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Διακρίνονται σε ημερήσια και σε εσπερινά και η φοίτηση είναι τριετής.
• Στην Α΄ ΕΠΑΛ μπορούν να εγγράφονται οι κάτοχοι απολυτηρίου γυμνασίου και σχολείων δεύτερης ευκαιρίας (ΣΔΕ) ή άλλου ισότιμου τίτλου της αλλοδαπής χωρίς εξετάσεις4.
• Στη Β΄ ΕΠΑΛ εγγράφονται όσοι προάγονται στη Β΄τάξη του επαγγελματικού ή του γενικού λυκείου.
• Στη Γ΄ ΕΠΑΛ εγγράφονται όσοι προάγονται στη Γ΄ τάξη του ΕΠΑΛ.
Στα εσπερινά ΕΠΑΛ ειδικότερα έχουν δικαίωμα να φοιτούν: α) ενήλικοι μαθητές, β) ανήλικοι/εργαζόμενοι μαθητές.

Το ΕΠΑΛ περιλαμβάνει δύο κύκλους σπουδών:
1. τον δευτεροβάθμιο κύκλο σπουδών τριετούς υποχρεωτικής φοίτησης (Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξη).
• Ειδικότερα στην Α΄ τάξη διδάσκονται μαθήματα γενικής παιδείας, μαθήματα προσανατολισμού και μαθήματα επιλογής.
• Η Β΄ τάξη διαχωρίζεται σε τομείς σπουδών, με μαθήματα γενικής παιδείας και τεχνολογικά − επαγγελματικά του τομέα (θεωρητικά και εργαστηριακά).
• Η Γ΄ τάξη διαχωρίζεται σε ειδικότητες, με μαθήματα γενικής παιδείας και μαθήματα ειδικότητας (θεωρητικά και εργαστηριακά).
2. το μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας, που αποτελεί μεταδευτεροβάθμιο κύκλο σπουδών.
Η φοίτηση στην τάξη μαθητείας είναι προαιρετική και αφορά όσους έχουν απολυτήριο και πτυχίο του δευτεροβάθμιου κύκλου σπουδών του ΕΠΑΛ (και παλαιότερων τύπων σχολείων τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης ισότιμων με το ΕΠΑΛ) και βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης.

Δείτε αναλυτικά ΕΔΩ