Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ γίνηκε κι ας μην την εθέλανε οι αφεντάδες.

Δεν τους απόμενε πια άλλο τίποτα, παρά να την πάρουνε στα χέρια τους και να την οδηγήσουν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.

Στις 28 κιόλας του Μάρτη φτιάνουν στην Καλαμάτα τη Μεσσηνιακή Γερουσία, που αναγνώρισε αρχηγό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Σε λίγο προεστοί και δεσποτάδες μαζεύουνται, στις 26 του Μάη 1821, στο μοναστήρι του Καλτετσιού (Καλτεζών), σιμά στην Τρίπολη. Στην πράξη που υπογράψανε βγάζουν επιτροπή του αγώνα, με τ΄ όνομα Πελοποννησιακή Γερουσία, το δεσπότη Βρεσθένης Θεοδώρητο, τον Σωτ. Χαραλάμπη, τον Αθ. Κανακάρη, τον Αναγν. Παπαγιαννόπουλο1, τον Θεοχαράκη Ρέντη και τον Νικ. Πονηρόπουλο, όλους κοτζαμπάσηδες2, δεν βάζουνε σε αυτή ούτε τον Παπαφλέσσα, κι ας ήταν ο επίσημος πληρεξούσιος του Υψηλάντη, του Αρχηγού της Επανάστασης, ούτε και τον Κολοκοτρώνη.

Στην πράξη που μνημονέψαμε πιο πριν γράφουν:

«Τους διορίζομεν δια να παρευρίσκωνται μετά του ενδοξοτάτου κοινού αρχιστρατήγου μας Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, και πάντες οι άνωθεν, επέχοντες την γερουσίαν όλου του δήμου των επαρχιών της Πελοποννήσου, προηγουμένου της ενδοξότητός του, να συσκέπτωνται, προβλέπωσι και διοικώσι, και κατά το μερικόν και κατά το γενικόν απάσας τας υποθέσεις, διαφοράς και παν ό,τι συντείνει εις την κοινήν ευταξίαν, αρμονίαν, εξοικονομίαν τε και ευκολίαν του ιερού αγώνος μας καθ› όποιον τρόπον η Θεία πρόνοια τους φωτίσει και γνωρίσωσι ωφέλιμον, έχοντες κατά τούτο κάθε πληρεξουσιότητα, χωρίς να εμπορή τινάς ν’ αντιτείνη ή να παρακούση εις τα νεύματα και διαταγάς των».

Δώσανε, μ΄ άλλα λόγια, οι ίδιοι στους εαυτούς τους απόλυτη και ανεξέσταστη εξουσία να διοικούν όπως τους φωτίσει η «Θεία πρόνοια». Και το πιο περίεργο είναι πως δεν ορκίστηκαν μονάχα αυτοί να σταθούν πιστοί στα καθήκοντά τους, μα και οι άλλοι που πήραν μέρος στη συνέλευση να «εκτελώσιν ανεξετάστως τας διαταγάς των και υπακούωσι τα νεύματά των». Τούτα όλα παραξενεύουν κι αυτόν ακόμα τον Σπ. Τρικούπη3, που δίνει όμως την αριστουργηματική στην ψευτοαφέλειά της εξήγηση πως «η προς αλλήλους ορκοδοσία χαρακτηρίζει την περί ης ο λόγος εποχήν, και δεικνύει την προς αλλήλους πίστιν εξουσιαζόντων και εξουσιαζομένων».

Αμ δε γίνηκαν έτσι τα πράματα, κυρ Τρικούπη. Να τι λέει για τους αφεντάδες σου τους άρχοντες ο τίμιος εκείνος άνθρωπος του Εικοσιένα, ο Σπηλιάδης4, που γι αυτό οι επίσημοι ιστορικοί μας τ’ «Απομνημονεύματά του» τα θάψανε κι από τους πέντε τόμους μονάχα οι τρείς έχουν εκδοθεί, ενώ οι δυο άλλοι μένουν, έπειτα από εκατόν πενήντα χρόνια, ανέκδοτοι ακόμα στα αρχεία του κράτους5. Γράφει λοιπόν πως «κατά δυστυχίαν εξ αυτών (των προυχόντων) πολλοί φρονούσι και ότι έχουσιν αποκλειστικόν το δικαίωμα του άρχειν των Ελλήνων· καίτινες είπαν ήδη, όταν δεν άρχωμεν ημείς, καθώς και εκ γενετής συνηθίσαμεν να μας λέγωσιν ο λαός αυθέντας και άρχοντας, και να είμεθα άρχοντες· όταν δεν διευθύνωμεν ημείς τα τε πολιτικά και τα πολεμικά, όταν δεν διοικώμεν ημείς τα του έθνους όπως βουλώμεθα και θέλωμεν, εν ω ημείς αποτελούμεν το έθνος, τότε γαία μιχθήτω πυρί6».

Αν η επανάσταση θα γινόταν η αιτία να χάσουνε τα προνόμιά τους, στο διάβολο να πάγαινε κι η επανάσταση κι η Ελλάδα. Τιμάριο και φέουδό τους ο τόπος. Φύγανε οι πασάδες, φύγανε οι μπέηδες, φύγανε οι αγάδες, ε αυτοί έπρεπε να πάρουν τις θέσεις τους, για να «πάνε όλα καλά».

«Οι ολιγαρχικοί» γράφει ο Σπηλιάδης «έλαβον τοιαύτην έξιν να θεωρώσι τας επαρχίας ως κτήματά των, ώστε, οσάκις προέκειτο να ομιλήσωσι δια τας επαρχίας, έλεγον έκαστος αυτών η επαρχία μου και ποτέ δεν προέφερον την λέξιν επαρχίαν χωρίς το μου7».

Αντί να κάνουν καλύτερο το λαό, ένα και μόνο πρόβλημα ολημερίς βασάνιζε το νου τους· πως θα χάλαγαν ό,τι καλό κι αγνό είχε μέσα του, για να τον έχουν έτσι πιο εύκολα του χεριού τους. Τι δε σοφίστηκαν, σε τούτο το πατριωτικό τους έργο, και τι δεν επιβουλεύτηκαν!

Αντί να τον ενθουσιάσουν για ν΄ αντιβγεί στον τρομερό προς τέτοιον οχτρό αγώνα του, κάνανε το καθετί να ταπεινώσουν το φρόνημά του, εξαθλιώνοντάς τον υλικά και ψυχικά.

«Κατά δε τας αρχάς της επαναστάσεως όλοι οι Έλληνες» γράφει ο Φωτάκος8 «είχον ίσον αίσθημα δια την ελευθερίαν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα των, εκαταφρόνουν τον θάνατον, και πείσμα μεγάλον είχαν να νικούν τους εχθρούς των· τούτο όμως εγίνετο εν καιρώ της καθαράς δημοκρατίας· αλλ’ άμα ύστερα εισεχώρησεν η αριστοκρατία, αυτή ενόθευσεν την Διοίκησιν, αύξησε την φιλοδοξίαν των ατόμων, έφερεν την εσωτερικήν ασυμφωνίαν και επιτέλους τον εμφύλιον πόλεμον9».

Να και μια κρίση ακόμα για τους άρχοντες απόνα γράμμα του Γέρου του Μοριά, που τόγραψε στον Κουντουριώτη τον Οκτώβρη του 182210. «Η αιτία (του κακού) είναι οι άρχοντες, όχι φιλότιμοι, ουδέ τόσον φιλόδοξοι, όσον φιλόπλουτοι - διότι ένας πλούσιος είναι και φίλαυτος και φιλόζωος και δεν εμβάλλει τον εαυτόν του εύκολα εις κίνδυνον· κατακρατούν τα άρματα, όχι δια να πολεμήσουν, αλλά δια να υπερασπιστούν τα πλούτη των και κοντά εις τούτο σφετερίζονται και όλα της πατρίδος τα δικαιώματα11».

Γιατί σύμφωνα με τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό:

«Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Δηλαδή τον Δεληγιάννη

2. Οι κοτζαμπάσηδες εκπροσωπούσαν τις χριστιανικές κοινότητες σε όλες τις σχέσεις με την οθωμανική εξουσία· μεταξύ αυτών ήταν οι διοικητικές, οικονομικές και διαδικασίες τήρησης της τάξης. Η λέξη προέρχεται από την τούρκικη kocabaşı, koca = μέγας, γέροντας + baş = κεφάλι, πρώτος.

3. Ο Σπυρίδων Τρικούπης γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1788 ήταν πολιτικός και ιστοριογράφος της Ελληνικής επανάστασης του 1821, μετά την οποία και διετέλεσε πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου (πρώτος πρωθυπουργός του ελεύθερου ελληνικού κράτους).

4. Ο Νικόλαος Σπηλιάδης (Τριπολιτσά 1785 – Ναύπλιο 1862) ήταν Φιλικός, πρωτεργάτης και αγωνιστής του αγώνα του 1821, συγγραφέας και πολιτικός της νεοσύστατης Ελλάδας, πληρεξούσιος στην Δ΄ και Ε΄ Εθνοσυνέλευση το 1829 και το 1832, και Γραμματέας της Επικράτειας στην κυβέρνηση Καποδίστρια.

5. Έως το έτος 1956 είχαν εκδοθεί οι 3 πρώτοι τόμοι. Πενήντα χρόνια αργότερα, το 2007, το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαρίλαος Τρικούπης εξέδωσε και τους 6 τόμους των Απομνημονευμάτων του Ν. Σπηλιάδη.

6. Ν. Σπηλιάδη «Απομνημονεύματα» τ.α΄…σ.551. Η δε σωστή φράση που αποδίδεται σε ανώνυμο αρχαίο Έλληνα τραγικό είναι: «εμού θανόντος γαία πυρί μιχθήτω», δηλαδή «μετά τον θάνατό μου, το χώμα και η φωτιά ας αναμιχθούν» (ας καεί το σύμπαν). Με την αυτή έννοια συνεχίζεται και σήμερα η χρήση της σε ένδειξη πλήρους αδιαφορίας.

7. Ν. Σπηλιάδη «Απομνημονεύματα» τ.β…σ.4

8. Ο Φώτιος Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος γεννήθηκε στα Μαγούλιανα Αρκαδίας το 1798 και ήταν υπασπιστής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Συνέγραψε τα γεγονότα της Επανάστασης και βίους αγωνιστών και επιφανών εκείνης της περιόδου. Απεβίωσε πάμφτωχος στην Τρίπολη το 1879.

9. Φωτάκου τ.α΄…. σ. 351-352

10. Ο Γεώργιος Κουντουριώτης γεννήθηκε στην Ύδρα το 1782, ήταν καραβοκύρης και πολιτικός κατά την Επανάσταση του 1821 και κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα.

11. Αρχείο Κουντουριώτη τ. α΄. ..σ. 113-114

Πηγή: Βιβλίο του Δημήτρη Φωτιάδη «Καραϊσκάκης»
Έρευνα, απόδοση στο μονοτονικό, προσθήκη σημειώσεων, εκτύπωση και διανομή: Χρήστος Δημ. Σώτος (από Βλαχοκερασιά Αρκαδίας)

Πρώτη διανομή: Ιανουάριος 2004, Τελευταία διανομή: Νοέμβριος 2019
Christos D. Sotos / Olympia Express, Inc / Travel Services
5100 W. Touhy Ave., Skokie, Illinois 60077 - USA
Tel. 847 676 9999 / Fax. 847 676 0900 / Εmail:  info@olympiaexpress.com