Στον καιρό της κρίσης, οι γιορτές του κεφιού και της χαράς περνούν τη δική τους κρίση. Οι πολίτες, σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία, αφήνουν στην άκρη τις παραδόσεις και τις διασκεδάσεις που τις συντροφεύουν. Στα δικά μου μάτια, η Τρίπολη εφέτος δεν ξεφαντώνει όπως άλλες χρονιές. Και δεν αναφέρομαι στα πάρτι που διοργανώνουν τα κλαμπ και οι καφετέριες, αλλά στον κόσμο που αυθόρμητα άλλες χρονιές ντυνόταν τα αποκριάτικα και έβγαινε στον δρόμο για να πειράξει τους περαστικούς, να γελάσει, να προκαλέσει και που εφέτος είναι εν πολλοίς απών.

Μέσα σε μια γενική βουβαμάρα πέρασαν οι απόκριες στην Τρίπολη το 1936, πριν από 80 χρόνια ακριβώς. Ο «Αρκαδικός Τύπος» την Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 1936, της Τυρινής, σημειώνει στη στήλη «Ενώ διαβαίνει η ζωή»:

«Για όσους έχουν λησμονήσει το πράγμα, και θα είναι κόσμος ολόκληρος, σας θυμίζουμε πως σήμερον είχαμε την τελευταίαν Κυριακής της Αποκριάς. Τίποτα, βέβαια, δεν έγινε ούτε γίνεται γύρω μας, που να δίνει έστω και την υπόνοιαν πως έχουμε σήμερα την τελευταίαν ημέραν του καρναβαλιού, μια ημέρα που έπρεπε να πλαισιώνεται από χαρές και ξεφαντώματα».

«Πένθιμο και θλιβερόν» χαρακτηρίζει ο συντάκτης της στήλης το απόγευμα και αναρωτιέται:

Πού είναι τα νειάτα; Αυτά δεν πρέπει να λογαριάζουν φτώχεια

«Το κέφι και τη χαρά και την όρεξη πρέπει να τα 'χουν μέσα τους, έμφυτα, στοιχεία ζωής πολύτιμα. Οι άνθρωποι εκλείστηκαν υπερερμητικά στον εαυτόν τους, στον άτομό τους, θλιβεροί εγωισταί, αρνούνται να ανοίξουν την ψυχή τους στη χαρά και στο φως», γράφει ο Αροάνιος στη δική του στήλη.

Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

Καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, με εξαίρεση ίσως την περίοδο από το 1928 έως το 1932, δεν υπήρξε ένα κακό που να μην είχε ενσκήψει στη χώρα μας. Χρεοκοπία, πραξικοπήματα, δικτατορίες. 

Το δημοψήφισμα που προκηρύχθηκε στις 10 Οκτωβρίου 1935 (ΦΕΚ Α' 456) και διενεργήθηκε στις 3 Νοεμβρίου του ίδιου έτους έμεινε στην ιστορία ως Νόθο δημοψήφισμα. Διενεργήθηκε από την δικτατορική κυβέρνηση του Γεωργίου Κονδύλη (που είχε καταλάβει με πραξικόπημα την εξουσία στις 10 Οκτωβρίου 1935) που συγκάλεσε την Ε΄ Εθνική Συνέλευση για να καταργήσει το πολίτευμα της Αβασίλευτης δημοκρατίας. Τα βενιζελογενή κόμματα με την αποχή τους συνέβαλαν στην προώθηση της καθεστωτικής αλλαγής.

Στις 26 Ιανουαρίου του 1936 πραγματοποιήθηκαν εκλογές, υπό τον εκλογικό νόμο της απλής αναλογικής (Α.Ν. 30/12/1935). Οι εκλογές οδήγησαν σε πολιτικό αδιέξοδο, διότι οι δύο μεγάλες παρατάξεις της εποχής, οι βενιζελικοί (Κόμμα Φιλελευθέρων, Δημοκρατικός Συνασπισμός, Παλιοδημοκρατική Ένωση Κρήτης, Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος, Αγροτικό Δημοκρατικό Κόμμα) και οι βασιλόφρονες (Λαϊκό Κόμμα, Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσις, Κόμμα Ελευθεροφρόνων, Μεταρρυθμιστικό Εθνικό Κόμμα) είχαν συγκεντρώσει 141 και 144 ψήφους αντίστοιχα. Η διαφορά μικρή, και η αναζωπύρωση του Εθνικού Διχασμού από την κινηματική απόπειρα βενιζελικών αξιωματικών υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα το 1935 είχαν ως αποτέλεσμα οι δύο μεγάλες παρατάξεις να μην μπορούν να συνεννοηθούν.

Στις εκλογές συμμετείχαν 1.278.085 ψηφοφόροι που αντιπροσώπευαν το 20,86% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων (6.127.593). Ήταν οι τελευταίες ελληνικές εκλογές του Mεσοπολέμου. Τα κόμματα αδυνατούσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση και έτσι η κυβέρνηση Δεμερτζή παρέμεινε. Μετά τον θάνατο του τελευταίου, στις 13 Απριλίου 1936, ανέλαβε την πρωθυπουργία ο Ιωάννης Μεταξάς, με ψήφους και της βενιζελικής παράταξης, εκτός του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Ιωάννης Μεταξάς στις 4 Αυγούστου 1936 ανέστειλε την ισχύ άρθρων του Συντάγματος, επιβάλλοντας έτσι δικτατορικό καθεστώς.

Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα, και σε συνθήκες φτώχειας, η Τρίπολη δεν έδειχνε το 1936 τον Φεβρουάριο καμία διάθεση να γιορτάσει την αποκριά. Ωστόσο, κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ, και, παρά την κρίση, διοργανώνονταν χοροί από φορείς και συλλόγους.

«ΑΠΟΚΡΗΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΒΛΕΠΕΙΣ ΟΥΤΕ ΕΝΑΝ ΜΑΣΚΑΡΑ»

Οπωσδήποτε, οι καθιερωμένοι χοροί των συλλόγων και των σωματείων της πόλης διοργανώθηκαν κανονικά και με κάθε επισημότητα εκείνη τη χρονιά, όπως θα δούμε παρακάτω. Παρ' όλα αυτά, οι συντάκτες της εφημερίδας διαπιστώνουν την έλλειψη μασκαράδων που να κυκλοφορούν στους δρόμους της πόλης σκορπίζοντας ευθυμία με τα γλέντια και τα πειράγματά τους.

Η εφημερίδα αναφέρει και ένα τετράστιχο που είχε σκαρφιστεί ο Καρύδης, ο εκδότης της εφημερίδας «Φως», για το δικό του... μασκαραλίκι:

Και ο δείνας και ο τάδες
Είναι όλοι μασκαράδες
Κι ο εκδότης του «Φωτός»
Μασκαράς είναι κι αυτός

Στην εφημερίδα διαβάζουμε το πρόγραμμα της χοροεσπερίδας των Δημοσίων Υπαλλήλων στο Ματζούνειο: Ο χορός θα ξεκινούσε στις 19:00, θα μοιράζονταν «αφθονώτατα κοτιγιόν, σερπατίνες κια κομφετί», ενώ μια μπαντίνα 15 οργάνων υπό τον κ. Ρομποτή θα έπαιζε τα «χορευτικά τραγουδάκια της εποχής». Μάλιστα ο μπουφές θα ήταν εξαιρετικός, αφού τον είχε αναλάβει ο «πεπειραμένος μάγειρος» του Ξενοδοχείου «Σεμίραμις».

ΌΤΑΝ Ο ΤΟΥΡΚΟΒΑΣΙΛΗΣ ΕΣΕΡΝΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΌ «ΑΛΩΝΙΣΤΙΩΤΙΚΑ»

Η στήλη «Κοσμική Ζωή» περιγράφει όλα όσα διαδραματίστηκαν στον χορό της Φιλοπτώχου, όπου οι προσκλήσεις ήταν προσωπικές και η οργανωτική επιτροπή καλούσε μόνο εκλεκτούς και δεινούς χορευτές. Ο συντάκτης της στήλης αναφέρεται στον εξαιρετικό διάκοσμο της αίθουσας με λουλούδια, κλαδιά μυγδαλιάς και γιρλάντες, και άπλετο φωτισμό, ενώ η ορχήστρα «ήτο θαυμασία, αλέγρα» και «έβαλε εις την... πάντα την μπάντα της Φιλαρμονικής».

Οι κυρίες φορούσαν τουαλέτες με κάποιο αποκριάτικο διακοσμητικό, ενώ οι κύριοι τολμούσαν και μεταμφιέσεις.

«Περί το μεσονύκτιον διενεμήθησαν αφθονώτατα κοτιγιόν και εκαπελώθησαν όλοι τους με τρικατνό, δίκωχα (ευτυχώς, όχι μαύρα!), κοζάκικα, πιερότων, μιραμπώ και περικεφαλαίες». Τα τρικαντό ήταν καπέλα με τις τρεις γωνίες, σαν αυτό που φορούσε ο Μέγας Ναπολέων. Τα δίκωχα που ευτυχώς δεν ήταν μαύρα, ήταν ένα πολιτικό σχολιάκι του συντάκτη για «της αμύνης το καπέλο που έφερε τον Βενιζέλο».

Ο Ιωάννης Τουρκοβασίλης, μας πληροφορεί η στήλη, έσερνε «αρειμάνιος τον ελληνικόν αλωνιστιώτικα», καθώς ο χορός δεν άνοιγε με ταγκό, φοξ-τροτ και τα τραγούδια του συρμού, αλλά με παραδοσιακά ελληνικά, όπως τσάμικο και καλαματιανό. Εκείνη τη νύχτα, όλοι διασκέδασαν με την ψυχή τους και, κατά τα ειωθότα, ο χορός έλαβε τέλος το πρωί με το χάραμα.

Μια επιστολή του Νίκου Δεληβοριά που δημοσιεύει η εφημερίδα στο αντικρινό φύλλο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το κλίμα του χορού και του ξεφαντώματος της Φιλοπτώχου:

«Όταν ο πολύς κόσμος πεινά, δεν μπορούν οι ολίγοι να τον προκαλούν με την περιγραφήν των πολυτελών τουαλετών και των κοσμημάτων και τους χαρακτηρισμούς των σαχλών κοσμικών επιθέτων», έγραφε, αξιώνοντας από την εφημερίδα να αφαιρέσει την κοσμική στήλη της.

ΚΑΙ Η «ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ»

Στις 20 Φεβρουαρίου εκείνης της χρονιάς, «υπηρεσία και μερίμνη του Δήμου, ήρξατο η σκιρόστρωσις των κεντρικών δημοτικών οδών, προκειμένου αύται κατά την άνοιξιν να ασφαλτοστρωθώσι. Αι εργασίαι ήρχισαν εκ της οδού Αγίας Βαρβάρας». Η ασφαλτόστρωση των κεντρικών δρόμων της Τρίπολης ξεκίνησε εκείνες τις απόκριες του 1936.

Ας κρατήσουμε ως «συμβουλή» από το 1936 ότι τα νιάτα δεν πρέπει να τα εμποδίζει η φτώχεια και ας ακούσουμε μια - δυο επιτυχίες του 1936 που η μπάντα πρέπει να έπαιξε το βράδυ του χορού. Πρόκειται για το φοξ-τροτ «Ξενομανία» που σατιρίζει την ξενομανία των Ελλήνων του 1936 σε μουσική Μιχάλη Σουγιούλ και στίχους Κώστα Κοφινιώτη και για ένα ταγκό, του 1936 σε μουσική Μίμη Κατριβάνου και στίχους Κίμωνα Καπετανάκη, από την επιθεώρηση «Μασκαράτα». Η παρτιτούρα γράφει: «Χαρίζεται στην άφθαστη Σοφία Βέμπο που το πρωτοτραγούδησε». Τα βρήκαμε στο Posi's Blogport.

Για το τέλος, στιχάκια του Σουρή:

Για το μασκαραλίκι σας και φέτος σας συγχαίρω
Κι όλους κυττάζω γύρω μου μετά πολλής χαράς,
Και δίχως τις μουτσούνες σας να βγάλετε, σας ξέρω
Γνωρίζει κάθε μασκαρά ο πρώτος μασκαράς...

(Η φωτογραφία, από το άρθρο του Χρήστου Μήτσια «Οι απόκριες στην παλιά Τρίπολη»)

Γαλανιάδη Εύα