Παιδική ηλικία και σχολικά χρόνια στην Τρίπολη, 1930-1940 (pics)

Παιδική ηλικία και σχολικά χρόνια στην Τρίπολη, 1930-1940 (pics)

Οκτώβριος 15, 2016 - 10:03
3 σχόλια

Δυο υπερήλικοι Τριπολίτες θυμούνται τα μαθητικά τους χρόνια

Δεν είναι μικρό πράγμα να επισκέπτεσαι τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Αρκαδία, να σκαλίζεις με τον πάντα πρόθυμο προϊστάμενο κ. Γιάννη Γεωργούλη τα μαθητολόγια της δεκαετίας 1930-1940 και να ανακαλύπτεις στις καταχωρίσεις τη βαθμολογία του πατέρα σου στην Γ' Δημοτικού, τις απουσίες που έκανε, πληροφορίες για τη διαγωγή του. Δεν είναι μικρό πράγμα να έχεις την ευκαιρία να συνομιλήσεις με δύο γέροντες αλλά όχι παροπλισμένους Τριπολίτες για τα μαθητικά και τα παιδικά τους χρόνια, για τον τρόπο που μεγάλωσαν σε μια φτωχή και ταραγμένη εποχή, αφού η ζωή τούς κλήρωσε να είναι παιδιά τη δεκαετία πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

 
Επειδή η παιδική ηλικία είναι «κατασκεύασμα» κάθε εποχής και κάθε τόπου, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζονται τα παιδιά διαφέρει και αποτυπώνεται διαφορετικά στον ιστορικό χρόνο, έχει ενδιαφέρον να δούμε πόσο «σύντομη» ήταν η παιδική ηλικία τη δεκαετία του 1930-1940, στην Τρίπολη, έτσι όπως τη βίωσαν οι Χρήστος Κωτσιόπουλος και του Κωνσταντίνος Γαλανιάδης που γεννήθηκαν ο πρώτος το 1926 και ο δεύτερος το 1924 στην Τρίπολη. Παρά την προχωρημένη ηλικία και των δύο, τα βάσανα της Κατοχής και της μακράς ζωής τους, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι όχι μόνο κρατούν μέσα τους τις μνήμες από τα σχολικά τους χρόνια, αλλά και τις περιγράφουν ζωηρά, γελώντας καθώς ανασύρουν τις σκανδαλιές τους και τα παιχνίδια τους. Και ζαρώνοντας λίγο μόλις θυμούνται τη λουρίδα, σύνηθες μέσο τιμωρίας εκείνης της εποχής.
 
Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
 
«Οι κοινωνικοί µετασχηµατισµοί του παιδιού σε ενήλικο άνθρωπο δεν προκύπτουν άµεσα από τη φυσική του ανάπτυξη. Η φυσική µορφολογία ενδεχοµένως συνιστά µια µορφή διαφοράς σε συγκεκριµένες περιστάσεις, όµως δεν αποτελεί επαρκή βάση για την ανάπτυξη της σχέσης παιδιού–ενηλίκου. Τα ποικίλα σώµατα της παιδικής ηλικίας (όπως και της ενηλικότητας) εµφανίζονται τόσο ως υλικές όσο και ως αναπαραστασιακές οντότητες (James & James, 2012). Η έννοια της παιδικής ηλικίας αναφέρεται στο πρώιµο στάδιο της ανθρώπινης ζωής, ωστόσο αυτή η περίοδος ανάπτυξης γίνεται αντιληπτή µε ποικίλους τρόπους στις διαφορετικές κουλτούρες. Αυτό είναι φανερό στις διαφορετικές αντιλήψεις και προσδοκίες για τις δυνατότητες και ικανότητες των παιδιών, καθώς και στους διαφορετικούς τρόπους αντιµετώπισης των παιδιών», γράφει ο Γιώργος Πεχτελίδης στο «Κοινωνιολογία της Παιδικής Ηλικίας».
 
Στο πολύ σηµαντικό βιβλίο «Αιώνες της Παιδικής Ηλικίας» ο Philip Aries (1990) µιλάει για την κοινωνική επινόηση της παιδικής ηλικίας. Σύµφωνα µε τον Aries, η παιδική ηλικία δεν υπήρχε στον Μεσαίωνα ως ξεχωριστή κοινωνική κατηγορία, δηλαδή τα διαχωριστικά όρια ανάµεσα στα παιδιά και στους ενηλίκους ήταν ανύπαρκτα. Μόλις τα παιδιά έδειχναν τα πρώτα σηµάδια αυτονόµησης, συµµετείχαν στην κοινωνία ως µικροί ενήλικοι, καθώς δεν υπήρχαν ειδικές θεσµικές ρυθµίσεις και νοµικές διατάξεις που να αποτρέπουν κάτι τέτοιο. Μεταγενέστεροι ιστορικοί άσκησαν κριτική, τροποποίησαν ή επέκτειναν τη βασική ιδέα του Aries, προκειµένου να δείξουν πώς η σύγχρονη παιδική ηλικία
διαµορφώθηκε διαµέσου ποικίλων λόγων και πρακτικών γύρω από την παιδική
εργασία, την εκπαίδευση, την εγκληµατικότητα, την κοινωνική πρόνοια κλπ.
Σύµφωνα µε αρκετούς ιστορικούς της παιδικής ηλικίας, το γεγονός ότι ήταν
διαφορετική η αντιµετώπιση των παιδιών στο παρελθόν δεν σηµαίνει ότι η παιδική ηλικία δεν υπήρχε.
 
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ, 19ος-20ός ΑΙΩΝΑΣ
 
«Στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα αλλά και στις πρώτες δεκαετίες του
20ού αιώνα καθώς και στη περίοδο του μεσοπολέμου (1923-1940) η βιοτεχνία και η βιομηχανία έκαναν και στην Ελλάδα την εμφάνισή τους, εισάγοντας νέα ήθη στην ελληνική κοινωνία και νέες αντιλήψεις για την ανάπτυξη και ανατροφή των παιδιών. Ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου, είναι η αντίληψη ότι το παιδί δεν διαφέρει καθόλου από τους ενήλικες, έτσι αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο στην κοινωνία και έχει τα ίδια προβλήματα με τους μεγάλους. Ωστόσο,
πραγματοποιούνται σταδιακά τα πρώτα δειλά βήματα προς τη θεώρηση της παιδικής ηλικίας ως ξεχωριστής κοινωνικής κατηγορίας, κάτι που όμως βρίσκει ανταπόκριση στις οικονομικά εύπορες τάξεις, όπως οι γαιοκτήμονες, οι αστοί και οι μικροαστοί, ενώ είναι σχεδόν ανύπαρκτη η αντίληψη αυτή στους εργάτες και τους αγρότες. Ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα στην Ευρώπη και έναν αιώνα αργότερα στην Ελλάδα τα παιδιά «υπήρχαν» καθώς και η παιδική ηλικία αναγνωριζόταν μόνο όπου υπήρχε καλή οικονομική κατάσταση», αναφέρει η Ειρήνη Αρτέμη στο «Μορφές παιδικής εργασίας κατά τον 19ο και 20ό αιώνα». Οι συνθήκες διαβίωσης για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ήταν πολύ
δύσκολες. Η φτώχεια και η εξαθλίωση κυριαρχούσαν παντού τόσο στις πόλεις όσο και στις γεωργικές περιοχές. Τα παιδιά αντιμετωπίζονταν ως μέσο για την αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος, ως ένα «χέρι» βοηθείας.
 
Η παιδική ηλικία εκείνα τα χρόνια, λοιπόν, είχε τη γλύκα της μουσταλευριάς και του λουκουμιού, όταν αυτά υπήρχαν, αλλά τελείωνε πολύ σύντομα, καθώς οι ανάγκες της οικογένειας σε «χέρια» ήταν αυξημένες. Τα παιδιά συμμετείχαν με όσες δυνάμεις διέθεταν στις καθημερινές ασχολίες της οικογένειας και ήταν, θα λέγαμε σήμερα, σκληρά εργαζόμενοι. Ο κ. Κωτσιόπουλος θυμάται ότι φύλαγε τα πρόβατα, καμιά πενηνταριά, της οικογένειας, και έτρεχε ολημερίς για θελήματα. Ο κ. Γαλανιάδης, θυμάται ότι τα καλοκαίρια τις νύχτες ανέβαινε στις καλιατζούκες (ξύλινες υπερυψωμένες κατασκευές σαν φυλάκια στα κτήματα) για να προσέχει τα καλαμπόκια από τους επίδοξους κλέφτες. Αλίμονό του αν τον έπαιρνε ο ύπνος και έλειπαν κάμποσα καλαμπόκια την επομένη...
 
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ 1929
 
Η μεταρρύθμιση αυτή ήταν έργο της κυβέρνησης Βενιζέλου και περιλαμβάνει τα νομοσχέδια που κατατέθηκαν από τους υπουργούς Παιδείας Κ. Γόντικα (1929) και Γ. Παπανδρέου (1930-32).
 
Στην εισηγητική έκθεσή του ο Κ. Γόντικας θα τονίσει την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας, τον ολιγαρχικό χαρακτήρα της παιδείας με την παραμέληση της εκπαίδευσης μεγάλων λαϊκών μαζών, την υποβαθμισμένη εκπαίδευση του εκπαιδευτικού προσωπικού κ.ά.
 
Συνολικά υποβλήθηκαν 13 νομοσχέδια στη Βουλή για ψήφιση. Το εισαγόμενο, νέο εκπαιδευτικό σύστημα καθιέρωνε:
 
– Εξάχρονο δημοτικό σχολείο (για γενική μόρφωση και επαγγελματική προεκπαίδευση).
– Εξάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση
– Εξάχρονο Γυμνάσιο ή πρακτικό λύκειο ή σχολή μέσης εκπαίδευσης (συγχώνευση των δύο πρώτων), με κατεύθυνση θεωρητική και πρακτική.
– Μεικτή φοίτηση των δύο φύλων σ’ όλα τα σχολεία της στοιχειώδους εκπαίδευσης, γενικής και επαγγελματικής, για λόγους οικονομικούς και παιδαγωγικούς.
 
Την περίοδο 1930-32 με υπουργό Παιδείας τον Γ. Παπανδρέου η μεταρρύθμιση συνεχίστηκε με το Ν. 5045 του 1930, που καθιέρωνε τη διδασκαλία της δημοτικής γλώσσας στο δημοτικό σχολείο για τις τέσσερις πρώτες τάξεις και για τις δύο τελευταίες μαζί με την καθαρεύουσα. Επίσης με το Ν. 4799/1930 κυρώθηκε συμφωνία για σύναψη δανείου με σουηδική εταιρεία για την ανέγερση σχολικών κτιρίων (μόνο που όταν εξαντλήθηκαν τα χρήματα έμειναν πολλά διδακτήρια μισοτελειωμένα).
 
Όλες αυτές οι προσπάθειες δεν ήταν δυνατόν να μην προκαλέσουν αντιδράσεις. Η μεταρρύθμιση του 1929 δεν προχώρησε, όχι μόνο εξαιτίας των αντιδράσεων, αλλά και γιατί την πρόλαβε η δικτατορία του Κονδύλη (1935) κι έπειτα η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936 του Ιωάνν. Μεταξά.
 
Ο Μεταξάς στο διάγγελμά του θα επικαλεστεί τον κομμουνιστικό κίνδυνο που «παρασκεύαζε την κοινωνικήν επανάστασιν και τελευταίως επίστευσεν ότι ευρίσκεται εις τα πρόθυρα αυτής». Από τον υπουργό Παιδείας Κ. Γεωργακόπουλο οι μεταρρυθμιστές θα κατηγορηθούν ότι προσπάθησαν να υπονομεύσουν την θρησκεία, την πατρίδα και την οικογένεια. Ο ίδιος ο Μεταξάς αναλαμβάνει και υπουργός Παιδείας και αναστέλλει τα άρθρα του Συντάγματος που κατοχυρώνουν τις ανθρώπινες ελευθερίες, θα καταργήσει τον συνδικαλισμό και θα ιδρύσει τη νεολαία ΕΟΝ.
 
Στον χώρο της εκπαίδευσης με τον Α.Ν 952/1937 ιδρύεται ο ΟΕΔΒ, με σκοπό να ελέγχονται άμεσα τα σχολικά αναγνωστικά, με τον Α.Ν 953/1937 οι παιδαγωγικές ακαδημίες (που λειτουργούν ήδη από το 1933) ονομάζονται ανώτατες, αλλά διατηρείται ο διετής κύκλος σπουδών και με το Α.Ν 1800/1939 θα καταργηθεί η διάρθρωση των σχολικών βαθμίδων της μεταρρύθμισης του 1929 μετατρέποντας το Δημοτικό σε 4/τάξιο και το Γυμνάσιο σε 8/τάξιο (χωρισμένο σε δύο κύκλους). Με τον τρόπο αυτό συρρικνώθηκε το Δημοτικό.
 
Τον Μεταξά διαδέχεται η Κατοχή. Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές. Το σχολικό έτος 1940-41 κράτησε μόνο τρεις μήνες και το σχολικό έτος 1941-42 μόλις 20 ημέρες. Παρ' όλα αυτά, τα μαθητολόγια της Κατοχής που βρίσκονται στα ΓΑΚ Αρκαδίας είναι συμπληρωμένα και οι μαθητές έχουν λάβει τις βαθμολογίες τους. Εκεί ανακαλύψαμε ανάμεσα στα ονόματα των μαθητών και το όνομα της, γεννηθείσας το 1934, Αλίκης Βουγιουκλάκη. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι όλοι οι μαθητές της Κατοχής είχαν άριστα 10 σε όλα τα μαθήματα...
 
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
 
Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τ. Α', αριθμ. φύλλου 309, στις 24.8.1929 δημοσιεύτηκε ο Νόμος 4397 «Περί στοιχειώδους εκπαιδεύσεως». Εκεί διαβάζουμε ότι η στοιχειώδης εκπαίδευση περιελάμβανε: α. σχολεία γενικής μορφώσεως, στα οποία υπάγονται νηπιαγωγεία, δημοτικά και οι νυχτερινές σχολές και β. τα επαγγελματικής εκπαίδευσης, τα κατώτερα επαγγελματικά σχολεία (γεωργικά, εμπορικά, ναυτικά κ.ά.). Διευκρινίζεται ότι όλα τα σχολεία της στοιχειώδους εκπαίδευσης ήταν μεικτά, εκτός από τις σχολές οικοκυρικής, που παρακολουθούσαν μόνο τα κορίτσια. Σκοπός, λοιπόν, του Δημοτικού, ήταν «η στοιχειώδης προπαρασκευή των μαθητών διά την ζωήν και η παροχή εις αυτούς των απαραιτήτων προς μόρφωσιν χρηστού πολίτου στοιχείων». Ακόμη, όπως αναφέρεται, τα δημοτικά σχολεία προάγονταν, υποβιβάζονταν ή καταργούνταν ανάλογα με τη βαθμολογία των μαθητών των τριών τελευταίων τάξεων. Αυτό ίσως εξηγεί το γεγονός ότι στα μαθητολόγια που φυλάσσονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Αρκαδία... βροχή έπεφταν τα δεκάρια. Βέβαια, όπως θυμάται και ο κ. Κωτσιόπουλος, τίποτα δεν έμενε κρυφό από τον Επιθεωρητή της εκπαίδευσης, ο οποίος έκανε τακτικούς ελέγχους και τον οποίον έτρεμαν οι δάσκαλοι.
 
Τα παιδιά στο Δημοτικό διδάσκονταν Θρησκευτικά (είναι το πρώτο-πρώτο μάθημα που αναφέρεται στον Νόμο και, όπως θα δείτε στις φωτογραφίες, το πρώτο μάθημα στη λίστα των βαθμολογιών), Ελληνικά, Πρακτική Αριθμητική, Στοιχειώδης Γεωμετρία, Ιστορία του ελληνικού έθνους και τα κυριότατα της παγκοσμίου, Στοιχεία Φυσικής Ιστορίας, φυσικής και χημείας μετ' εφαρμογών εις την υγιεινήν, την γεωργίαν και τον πρακτικόν βίον, Ωδική, Καλλιγραφία, Ιχνογραφία, Χειροτεχνία και Γυμναστική. 
 
ΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΑΣΚΑΛΩΝ ΓΙΑ ΑΛΛΟΔΟΞΑ, ΕΤΕΡΟΔΟΞΑ, ΑΛΛΟΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΘΡΗΣΚΑ ΠΑΙΔΙΑ
 
Φαίνεται ότι ένα βήμα πιο πέρα από τη σύγχρονη εκπαιδευτική πολιτική βρισκόταν η Παιδεία το 1929. Υπήρχε η δυνατότητα οι ετερόδοξοι και ετερόθρησκοι μαθητές να απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών, κατ' αρχάς, αλλά το υπουργείο έδινε και τη δυνατότητα οι ετερόδοξοι μαθητές να διδάσκονται τα Θρησκευτικά από δάσκαλο της δικής τους πίστης που θα διοριζόταν στο σχολείο με μισθό 500 δρχ. τον μήνα.
 
Ακόμη, όταν στα σχολεία φοιτούσε ικανός αριθμός αλλόγλωσσων και αλλόθρησκων μαθητών, διοριζόταν ιερός διδάσκαλος για να καλύψει τις ανάγκες τους με μισθό 1.000 δρχ. τον μήνα.
 
«ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΜΑΘΑΙΝΑΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΑ»
 
Συνάντησα τον κ. Χρήστο Κωτσιόπουλο στο σπίτι του. Λαμπερό βλέμμα, καθαρός λόγος, χαμόγελο. Το 1932, σε ηλικία 6 ετών, πήγε στο σχολείο στην πλατεία Βαλτετσίου, στη γωνία, εκεί που σήμερα στεγάζεται ο Καίσαρης. «Δεν ήταν σχολείο για γράμματα. Δεν έμαθα ούτε ορθογραφία ούτε διαίρεση. όλα τα ''ι'' τα γράφω με γιώτα. Ήμασταν πολλά παιδιά, μονοθέσιο το σχολείο. Είχαμε από μια πλάκα, κονδύλι, τετράδιο και δύο βιβλία».
 
Θυμάται τη δασκάλα του στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, Μεντή την έλεγαν. «Αντί να φτιάξει τα παιδιά, τα στράβωνε». Είχε δάσκαλο και κάποιον Μιχαλόπουλο από του Μουζάκη, ο οποίος τράβαγε το τσουλούφι των μαθητών -εκείνο το τσουλούφι που βρίσκεται πάνω από το αφτί- όποτε έκαναν αταξίες ή δεν ήξεραν μάθημα. Θυμάται το όνομα ενός ακόμα δασκάλου, του Παρασκευόπουλου.
 
Τα παιδιά ξυπνούσαν νωρίς για να πάνε στο σχολείο. Το πρωινό της οικογένειας ήταν ρετσέλι πάνω σε ψωμί. Το ρετσέλι, μου εξηγεί ο κ. Κωτσιόπουλος, είναι κυδώνι κομμένο σε κομματάκια. Η μάνα του έφτιαχνε ένα μεγάλο κιούπι με ρετσέλι. Το άπλωναν σε μια φέτα ψωμί και πήγαιναν στο σχολείο. Όσο για τη διατροφή, φυσικά δεν υπήρχε ιδιαίτερη μέριμνα για τα παιδιά. «Η μάνα μου έφτιαχνε μια σακούλα χυλοπίτες, μια σακούλα ξινό τραχανά και μια γλυκό, μια σακούλα φασόλια ξερά, είχαμε μια λίμπα λάδι που το αγοράζαμε χόρτα, καμιά μάπα εδώ κι εκεί, κουνουπίδια κοκκινιστά, τούρκικη συνταγή αυτή. Σήμερα στις οικογένειες λένε ''γιατί μου έβαλες τόσο πολύ φαΐ;''. Τότε λέγαμε ''γιατί μου έβαλες λίγο;''».
 
Από συμμαθητές, θυμάται τον Κώστα Κωνσταντόπουλο που έγινε δάσκαλος και τον Θωμά Κομίνη. Τον ρωτάω αν γιόρταζαν στο σχολείο τις εθνικές εορτές. «Μπα, τίποτα», μου απαντάει. Ούτε θυμάται να τους πήγαιναν στην εκκλησία τις Κυριακές, όπως γινόταν αργότερα.
 
Τη σχολική τσάντα την έφτιαχνε η μάνα με ντρίλινο ύφασμα και μια λουρίδα για να την κρεμούν χιαστί. «Την ίδια τσάντα είχα σε όλα μου τα σχολικά χρόνια», θυμάται.
 
ΣΚΑΝΔΑΛΙΕΣ, ΤΙΜΩΡΙΕΣ ΚΑΙ... ΜΕΛΕΤΗ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΑΤΑ
 
Μετά το σχολείο, ο κ. Κωτσιόπουλος φύλαγε τα πρόβατα, κρατώντας το βιβλίο στο χέρι. Με τα παιδιά της γειτονιάς έπαιζε αμάδες και βόλους. Οι βόλοι πρέπει να του άρεσαν πάρα πολύ, επειδή μια φορά η δασκάλα του, η Μεντή πιο πάνω, είχε ζητήσει από τον πατέρα του, που είχε χασάπικο, να δώσει του παιδιού να της πάει λίγο κρέας και εκείνος στάθηκε να παίξει βόλους για λίγο. Άφησε το κρέας κάτω, ξεχάστηκε με το παιχνίδι και του το πήραν τα σκυλιά. Ο πατέρας έβγαλε τη λουρίδα «και με το δίκιο του», όπως λέει ο κ. Κωτσιόπουλος.
 
Αγαπημένη του ασχολία, το κυνήγι πουλιών με ξώβεργες. Είχε στο σπίτι το κλουβιά με γαρδέλια. Μια φορά, ο πατέρας του θα πήγαινε με τα πόδια στην Πιάνα. Του έδωσε εντολή να μην κυνηγήσει, αλλιώς θα του έσπαγε τα κλουβιά. Ο μικρός Χρήστος τον παράκουσε και έστησε τις ξώβεργες στην Αγία Αικατερίνη, αλλά ο πατέρας του κάτι είχε ξεχάσει και γύρισε πίσω, πιάνοντάς τον στα πράσα. Του έσπασε τα κλουβιά, τα πουλιά ελευθερώθηκαν, εκτός από μια θούρα, ένα θηλυκό γαρδελάκι, δηλαδή, που στάθηκε πεισματικά στον ώμο του και δεν μπορούσε να το διώξει.
 
«ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΙΡΕΤΟΥΣΑΜΕ ΟΠΩΣ ΟΙ ΝΑΖΙΣΤΕΣ»
 
Ο Κωνσταντίνος Γαλανιάδης μπορεί να έφτασε ως την Α' Γυμνασίου, ωστόσο δεν ήταν λαμπρός μαθητής. Στον έλεγχό του στη Γ' Δημοτικού είχε σε όλα τα μαθήματα έξι, ενώ τους τελευταίους μήνες είχε 25 ολόκληρες απουσίες. «Κοπάνα, μπαμπα;», τον ρωτάω. «Τι; Κοπάνα; Κοτάγαμε να κάνουμε κοπάνα; Αρρώσταινα συνέχεια με πυρετό, είχα χάσει κάμποσες τάξεις», μου απαντά.
 
Ο Γαλανιάδης παρακολούθησε το 1ο Δημοτικό Σχολείο στην Ακαδημίας. Θυμάται με αγάπη τον δάσκαλό του Γιαννόπουλο, ο οποίος ήταν καλός και άξιος δάσκαλος. Μου είπε ότι δεν αναλάμβανε και πολλές αγγαρείες στο σπίτι, αλλά δεν ήταν και επιμελής μαθητής. Ο πατέρας του τον έστελνε στο παζάρι να πουλήσει περιστέρια και κότες. Είχαν περιστεριώνα με 200 ζευγάρια περιστέρια και περίπου 100 κότες που τις πουλούσαν στην αγορά. Στο Γυμνάσιο ο Μεταξάς είχε επιβάλει οι μαθητές να χαιρετούν με υψωμένο το δεξί χέρι, ενώ τα παιδιά φορούσαν πηλίκιο με κουκουβάγια και τον αριθμό του καθενός. Διδάσκονταν Γαλλικά, με καθηγητή τον Βουτυρά, ο οποίος έπιανε μονίμως αδιάβαστο τον πατέρα μου και του έλεγε: «Γαλανιάδη, ζερό (μηδέν) παιδί μου».Θυμάται, επίσης, ότι τις Κυριακές ο εκκλησιασμός ήταν υποχρεωτικός για τα παιδιά του Γυμνασίου, ενώ ο επιθεωρητής ήταν πολύ αυστηρός, όχι μόνο στον έλεγχο του σχολείου, αλλά και των μαθητών και της διαγωγής τους.
 
ΖΕΣΤΟ ΨΩΜΙ ΚΑΙ ΣΟΚΟΛΑΤΑ
 
Όσοι ξέρουν τον Γαλανιάδη, γνωρίζουν ότι η μνήμη του είναι εξαιρετικά δυνατή όταν πρόκειται για το φαγητό. Στο Γυμνάσιο είχαν καντίνα, η οποία διέθετε ζεστό ψωμί. Μέσα στο ψωμί έβαζαν μια μπάρα σοκολάτας, με την οποία προμήθευε το σχολείο ο Γεώργιος Αναστόπουλος, προτού φτιάξει το ζαχαροπλαστείο του στην πλατεία Αγίου Βασιλείου. «Έλιωνε η σοκολάτα στο ψωμί, το πιο νόστιμο κολατσιό», λέει.
 
Από παιχνίδια, θυμάται τους αμάδες, την μπάλα και την... ανατροφή ενός γερακιού. Κάτι παιδιά, τσοπάνηδες, είχαν πάει στο βουνό και γύρισαν πίσω με μια φωλιά νεοσσών γερακιών. Οι αδερφές του πατέρα μου ζήτησαν τον έναν νεοσσό και τον πήγαν σπίτι. Τον τάιζαν με πνευμόνια και περισσεύματα από το χασάπικο, και το γεράκι μεγάλωσε. Κοιμόταν με τις κότες της οικογένειας, αλλά ρήμαζε τα γειτονικά κοτέτσια και τις κουρούνες. Το πυροβόλησαν τις απόκριες οι ενοχλημένοι γείτονες και ο πατέρας μου γνώρισε τα πούπουλά του τα οποία κάποιοι μασκαράδες φορούσαν στο κεφάλι...
 
Ύστερα ήρθαν οι Ιταλοί. Ο κ. Κωτσιόπουλος ανέβηκε σε ηλικία 15 ετών σε ένα αυτοκίνητο φορτωμένο με πατάτες και σκόρδα, με εφόδιό του μια κουβέρτα, για να πάει στην Αθήνα να βρει την τύχη του. Το αυτοκίνητο έκαιγε νέφτι, έκανε «τούφου-τούφου», μου λέει. Ξεκίνησαν μεσημεράκι και έφτασαν στην Αθήνα την άλλη μέρα το βράδυ. Δούλεψε σε ένα μεγάλο εστιατόριο στη Σταδίου στον αριθμό 61. Τον χειμώνα της μεγάλης πείνας το 1942 είδε να πέφτει γροθομπούνι, όπως λέει χαρακτηριστικά, για μία και μόνη σταφίδα. Ο κ. Γαλανιάδης όταν μπήκαν οι Ιταλοί, μαζί με τα άλλα παιδιά κρύβονταν πίσω από τα δέντρα και τους φώναζαν «κορνιούτι!», δηλαδή κερατάδες. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Τρίπολη, επίταξαν το πατρικό του σπίτι και του έκανε εντύπωση που δεν έπιναν καθόλου νερό, μόνο τσάι. Δεν συνέχισε στο Γυμνάσιο. Οι Γερμανοί τον έβαζαν να κόβει ξύλα, είχε κουβαλήσει από το ποτάμι άμμο για τους Εγγλέζους, δούλεψε στην ΙΕΚΑ και στην ΑΜΑΚ, στον δρόμο Τρίπολης - Κορίνθου. Μετά, βρήκε την τύχη του στο φαρμακείο του Μπακόπουλου και από εκεί μπήκε κλητήρας στην Εθνική Τράπεζα.
 
Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Αρκαδία ανοίξαμε τους φακέλλους Δημοτικών Σχολείων της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Τρίπολης, το Μαθητολόγιο ετών 1942-1943, το Μαθητολόγιο του Α' 1/θέσιου Πρότυπου Δημοτικού Σχολείου της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Τριπόλεως, Γ' Τάξη, 1933-1934, του ίδιου σχολείου τον Γενικό Έλεγχο 1929-1930. Στις φωτογραφίες, ενδεικτικά, συσσίτιο μαθητών, δελτία προβιβασμού, και ένα παλαιό βοήθημα στη Φυσική, με τον ήλιο που γύρω του περιφερόταν η γη.
 
Ευχαριστώ, κύριε Γιάννη Γεωργούλη, για την πολύτιμη βοήθεια. Ευχαριστώ, κύριε Χρήστο Κωτσιόπουλε, ευχαριστώ, μπαμπά, για την κουβέντα μας.
 
 
Γαλανιάδη Εύα

3 Σχόλια

Προσθήκη νέου σχολίου

Το ArcadiaPortal.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά, συκοφαντικά σχόλια και διαφημίσεις. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.