Κλασσικό σενάριο: Κατά την αναζήτηση ειδήσεων στο διαδίκτυο, τελικά συναντάτε έναν τίτλο που σας ενδιαφέρει τόσο ώστε με ενθουσιασμό κάνετε κλικ στον σύνδεσμο και ξεκινάτε την ανάγνωση, αλλά μόλις ολοκληρώσετε την περίληψη εμφανίζεται ένα paywall που σας εμποδίζει να διαβάσετε το υπόλοιπο άρθρο. Για να έχετε πρόσβαση στο πλήρες περιεχόμενο πρέπει να πληρώσετε.

Αν και ο μηχανισμός του paywall είναι αρκετά διαδεδομένος στο εξωτερικό, υπάρχουν ήδη ελληνικά έντυπα ευρείας κυκλοφορίας που τον έχουν υιοθετήσει με σκοπό την αύξηση των εσόδων τους μέσω συνδρομών.

Η συζήτηση για το αν η δημιουργία paywall ειδήσεων είναι ηθική ή όχι είναι εύλογη. Προωθεί την δημιουργία πραγματικών, υψηλής ποιότητας ειδήσεων ή προκαλεί εντελώς απαράδεκτες ασυμμετρίες στην ποιότητα των ειδήσεων που είναι προσβάσιμες σε άτομα με διαφορετικές οικονομικές συνθήκες; Προσωπική μου άποψη είναι ότι καταρχάς αντιβαίνει τις αξίες στις οποίες στηρίχτηκε η δημιουργία του παγκόσμιου ιστού (web). Σύμφωνα με τον δημιουργό του, TimBerners Lee, o πρωταρχικός σκοπός είναι να λειτουργεί ως μια πανταχού παρούσα, ανοικτή, δημοκρατική πλατφόρμα επικοινωνίας για όλους («Υφαίνοντας τον Παγκόσμιο Ιστό, Η ιστορία και το μέλλον του WWW από τον εφευρέτη του», εκδόσεις Γκοβόστη). 

Πέραν τούτου, ας μιλήσουμε και τεχνικά. Είναι πραγματικά εφικτή η επιβολή τέτοιων μηχανισμών; Το έχουμε ξαναδεί με την ψηφιακή διαφήμιση που ενώ λειτούργησε αρχικά, η ενοχλητική εμπειρία του βομβαρδισμού από θορυβώδη αναδυόμενα παράθυρα οδήγησε όλο και περισσότερους χρήστες στην εγκατάσταση λογισμικού αποκλεισμού διαφημίσεων. Όλες αυτές οι μέθοδοι δεν υποστηρίζονται εγγενώς από την πλατφόρμα του παγκόσμιου ιστού και τα paywallsδεν αποτελούν εξαίρεση. Για παράδειγμα, ο έξυπνος χρήστης μπορεί να εγκαταστήσει την λεγόμενη «λειτουργία ανάγνωσης» της Googleγια να παρακάμψει ένα paywall. Αν και η «λειτουργία ανάγνωσης» αποσκοπεί στη βελτίωση της εμπειρίας ανάγνωσης οθόνης από άτομα με προβλήματα όρασης ή δυσλεξίας,  εντούτοις απενεργοποιεί τις τεχνικές προϋποθέσεις λειτουργίας των paywalls και το κόλπο πιάνει. Επιπλέον, ο browse rτων κινητών Samsung (Samsung Internet Browser) έχει την «λειτουργία ανάγνωσης» απευθείας διαθέσιμη χωρίς να χρειαστεί οποιαδήποτε επιπλέον εγκατάσταση.

Ας αναλογιστούμε λοιπόν ποιο θέλουμε να είναι το παρόν και το μέλλον του διαδικτύου και ας βρούμε καλύτερες λύσεις που δεν θα βασίζονται στον εντυπωσιασμό της διαφήμισης ούτε θα παραμελούν τις ηθικές αξίες του παγκόσμιου ιστού.

Δημήτρης Πανταζόπουλος