Πριν από 16 χρόνια, το καλοκαίρι του 2007, η χώρα μας βίωσε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές της ιστορίας της. Ήταν τότε που τα πύρινα μέτωπα ξεπηδούσαν το ένα μετά το άλλο και κατέστρεφαν περιουσίες, δασικές εκτάσεις και δυστυχώς αφαίρεσαν και ανθρώπινες ζωές. Συνολικά 63 άνθρωποι βρήκαν τραγικό θάνατο στην Ελλάδα - 7 από αυτούς βρίσκονταν στην Αρκαδία.

Ακόμα και σήμερα το 2023 η Ελλάδα μετρά της πληγές της από τις πυρκαγιές που κατακαίνε για πολλές μέρες ό,τι βρουν στο πέρασμά τους. Οι φωτιές και φέτος έφτασαν ως τις παρυφές των πόλεων (Νέα Αγχίαλος, Βόλος κ.α.).

Γυρνώντας πίσω, στον Αύγουστο του 2007, προσπαθήσαμε να κάνουμε ένα οδοιπορικό στα χωριά που κάηκαν, συναντήσαμε ανθρώπους που έζησαν τις τραγικές αυτές μέρες στην Αρκαδία και μιλήσαμε μαζί τους για εκείνες τις στιγμές που ακόμα και σήμερα τους ταράζουν και τους προκαλούν θλίψη.

Τα πυροσβεστικά μέσα ελάχιστα έως και ανύπαρκτα, τα τρακτέρ και τα ποτιστικά πρωταγωνίστησαν και μπορούμε να πούμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις κατάφεραν να περιορίσουν το μέτωπο της πυρκαγιάς.

Η σημερινή εικόνα που παρουσιάζει η περιοχή σε καμία περίπτωση δεν θυμίζει εκείνες τις μέρες, αφού η φύση έχει αναγεννηθεί, τα σπίτια έχουν ξαναχτιστεί, αλλά οι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους δεν επιστρέφουν...

Στο αφιέρωμά μας ανατρέχουμε στο χρονικό των φονικών πυρκαγιών στην Αρκαδία και συνομιλούμε με ανθρώπους που είχαν ρόλο - «κλειδί» στην εξαιρετικά δύσκολη αυτή συγκυρία για τον τόπο μας.

24 Αυγούστου 2007 - Βράδυ

Πυρκαγιά ξεσπά στην Αρκαδία μεταξύ των χωριών Δόριζα και Αραχαμίτα. Μία ομάδα εθελοντών αντιλαμβάνεται μία ύποπτη κίνηση οχήματος τις βραδινές ώρες λίγο πριν ξεσπάσει η πυρκαγιά. Αυτός ο εμπρησμός, ήταν η αρχή για την ακραία πυρκαγιά που όπως αποδείχθηκε αργότερα είχε εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς εξάπλωσης και στοίχησε την ζωή σε επτά ανθρώπους και έθεσε σε κίνδυνο εκατοντάδες ψυχές.

Στην Αρκαδία η πυρκαγιά ξεκίνησε το βράδυ της 24ης Αυγούστου, με τις μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής να κάνουν λόγω για εμπρησμό ο οποίος έγινε εκείνο το βράδυ. Ο κ. Παπαδημητρίου Σωτήρης, τότε Πρόεδρος τοπικής κοινότητας Αραχαμιτών της ΔΕ Βαλτετσίου και νυν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος δήμου Τρίπολης, μαζί με μία ομάδα εθελοντών είχαν βγει σε ένα βουνό στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και είδαν ένα όχημα να κινείτε ύποπτα μεταξύ των χωριών Δόριζας και Αραχαμίτας και σύμφωνα με την έρευνα που έγινε αποδείχθηκε ότι υπήρξε εμπρησμός.

Η φωτιά μπήκε. Η κατάσταση δεν άργησε να γίνει ανεξέλεγκτη και το μέτωπο εξελίχθηκε αστραπιαία. Το χωριό μας μετατράπηκε σε κρανίου τόπος

Η αυτοθυσία των κατοίκων οι οποίοι πάλευαν με τα τρακτέρ και τα ποτιστήρια έσωσαν το χωριό και γλύτωσαν τα σπίτια.

Για τέσσερις μέρες οι κάτοικοι του χωριού πάλευαν με τις φλόγες που είχαν περικυκλώσει το χωριό, αλλά οι όποιες προσπάθειες δεν ήταν ικανές να σταματήσουν τις φλόγες οι οποίες πέρασαν τότε στον κεντρικό δρόμο και έφτασαν στην Μεγαλόπολη.

Ο κ. Σωτήρης Παπαδημητρίου, ο οποίος τα επόμενα χρόνια υπηρέτησε την πολιτική προστασία από την θέση του αντιδημάρχου στον δήμο Τρίπολης, μίλησα στην κάμερα και μας δήλωσε ότι οι πυρκαγιές του 2007 ήταν καθοριστικές για το μέλλον του. Μας μίλησε για τα συμπεράσματα τα οποία προέκυψαν από τη θητεία του σε θέσεις ευθύνης, τονίζοντας ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα μητρώο εθελοντών οι οποίοι θα μπορούν να βοηθήσουν στην κατάσβεση των πυρκαγιών και ίσως να δώσουν κάποιες οδηγίες.

Από το 2007, έχουν γίνει άλματα, ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί, αλλά ακόμα δεν έχει αξιοποιηθεί η τεχνολογία για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών.

Τέλος, ο κ. Παπαδημητρίου μίλησε για το Ταμείο Αρωγής που έχει μείνει γνωστό ως «Ταμείο Μολυβιάτη», που είχε δημιουργηθεί για να στηρίξει τις πυρόπληκτες περιοχές, αφήνοντας αιχμές για τη διαχείριση και τη μετέπειτα απόδοση των χρημάτων στις κοινότητες.

25 Αυγούστου 2007

Λίγα μέτρα προτού φτάσουμε στην πλατεία της Μεγαλόπολης, βρεθήκαμε στην είσοδο της πόλης και συναντήσαμε τον τότε δήμαρχο Μεγαλόπολης κ. Παναγιώτη Μπούρα, ο οποίος ανακάλεσε στην μνήμη του εκείνες τις αποφράδες μέρες που έζησε, όταν στις 23 Αυγούστου ξεπήδησε η πρώτη πυρκαγιά στο Ίσωμα και στην συνέχεια η δεύτερη στου χωριό Σούλου, η οποία απείλησε το εργοστάσιο της ΔΕΗ.

Το πρωί της 25ης Αυγούστου οι φλόγες από την Ασέα επεκτάθηκαν στην κορυφή όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και εκεί άρχισε το μεγάλο δράμα για τον δήμο Μεγαλόπολης.

Η πυρκαγιά ήταν κορυφική, πήγαινε από δέντρο σε δέντρο και απλώθηκε προς Μαλλωτά και Ραψομάτη με ταχύτατο ρυθμό, απειλώντας την πόλη της Μεγαλόπολης

Τραγικός απολογισμός της πυρκαγιάς ήταν να χαθούν δύο άνθρωποι. Ένας άνθρωπος έχασε την ζωή του στο σπίτι του από τις αναθυμιάσεις στο χωριό Βρυσούλες, ενώ ένας ακόμα άνθρωπος κατέληξε στο Δερβένι.

Πολλές ήταν ακόμα οι ζημιές που υπέστησαν οικίες και πολλά είναι τα κοπάδια ζώων που αποδεκατίστηκαν, αλλά μπροστά στην σφοδρότητα του φαινομένου, υπήρξαν οι λιγότερες δυνατές απώλειες, αναφέρει ο κ. Μπούρας. Οι υπεράνθρωπες προσπάθειες των λίγων πυροσβεστών και της ΔΕΗ κατάφεραν να σώσουν την πόλη.

Οι στιγμές που έζησαν οι κάτοικοι της Μεγαλόπολης ήταν τραγικές, με τους καπνούς να έχουν σκεπάσει την πόλη και με την ατμόσφαιρα να είναι αποπνικτική. Σε αρκετές στιγμές οι πολίτες ένιωσαν ότι βρίσκονται στο έλεος της πυρκαγιάς, αφού τα μέσα πυρόσβεσης ήταν ελάχιστα. Χαρακτηριστικό είναι το πλάνα αρχείου με τον δήμαρχο να κάνει έκκληση για βοήθεια. «Δεν επιχειρεί κανείς, είμαστε σε πολύ δύσκολη κατάσταση, δεν έχουμε μέσα να αντιμετωπίσουν την πυρκαγιά»

Ο κ. Μπούρας, τέλος, μίλησε για την στήριξη και τις χορηγίες που δέχθηκε ο τότε πυρόπληκτος δήμος Μεγαλόπολης από επιχειρηματίες και δεν παρέλειψε και αυτός να αναφέρει το «Ταμείο Μολυβιάτη», το οποίο ακόμα και σήμερα έχει οσμή σκανδάλου, αφού ούτε ένα ευρώ δεν διατέθηκε σε πυρόπληκτους δήμους.

Η πυρκαγιά μετά την Μεγαλόπολη με ταχύτατους ρυθμούς εξαπλώθηκε απειλητικά προς τον τότε δήμο Φαλαισίας με τον τότε δήμαρχο κ. Γιάννη Φουσέκη να ενημερώνεται για τον πιθανό κίνδυνο πυρκαγιάς στις 07:30.

Ανασύροντας στη μνήμη του τα γεγονότα, ο κ. Φουσέκης μας μίλησε για το χρονικό της πυρκαγιάς, η οποία έκαψε τους οικισμούς Ανεμοδούρι, Ρούτσι, Μαλλωτά, Περιβόλια, Ραψομάτη, Ελενίτσα, τη Μονή Παναγιά, τα Παραδείσια, τα Τριπόταμα.

Ο πρώην δήμαρχος κ. Γιάννης Φουσέκης προσπάθησε γλαφυρά να μας περιγράψει την εικόνα που είχε μπροστά του μετακινούμενος με ένα τζιπ, χτυπώντας τις καμπάνες των χωριών, ειδοποιώντας για τον κίνδυνο τους κατοίκους. Δεν θα ξεχάσει ποτέ τις στιγμές που έζησε, ακόμα και τη στιγμή της συνέντευξής του ένα ρίγος διαπέρασε το κορμί του όταν μίλησε για τους πέντε αδικοχαμένους συμπολίτες του που βρήκαν τραγικό θάνατο.

Η σωστή και έγκυρη πρόβλεψη εκκένωσης των χωριών ήταν και σωτήρια, αφού αν οι κάτοικοι δεν είχαν εκκενώσει τάχιστα τα χωριά, θα είχαν εγκλωβιστεί στις ανεξέλεγκτες φλόγες και σήμερα θα μιλούσαμε για δεκάδες νεκρούς.

Οι στιγμές πανικού που ακολούθησαν, ήταν δραματικές. Τα μέτωπο της πυρκαγιάς απλωνόταν με ταχύτατο ρυθμό, με τα χωριά του δήμου να περικυκλώνονται.. Μηχανικά ο κ. Φουσέκης, έδωσε τα κλειδιά ενός λεωφορείου του δήμου στον πρώτο άνθρωπο που βρήκε μπροστά του, και του ζήτησε να μεταφέρει με αυτό 50 πολίτες από το χωριό Λεοντάρι σε ένα ασφαλές σημείο προς την Καμάρα.

Στη 13:00 η πυρκαγιά μας ακολουθεί και μεταδίδεται διά αναφλέξεως, μας προλάβαινε.

Επικράτησαν 800 βαθμοί Κελσίου, κάηκαν ακόμα και τα αλουμίνια

Το χωριό Τουρκολέκα κινδύνεψε, πάνω από 100 άτομα είναι στο γήπεδο του χωριού και περιμένουν τα ελικόπτερα για να τους αποκρύνουν. Τα ελικόπτερα φτάνουν αλλά δεν μπορούν να προσεγγίσουν τους κατοίκους, έτσι αποχωρούν. Οι κάτοικοι έπρεπε να μετακινηθούν στο προαύλιο του σχολείου.

Τραγικός απολογισμός ήταν η απώλεια 5 κατοίκων του χωριού Λεοντάρι οι οποίοι ενώ αρχικά είχαν εγκαταλείψει το χωριό, υποτίμησαν την κατάσταση και πιστεύοντας ότι ο κίνδυνος είχε περάσει πήραν το αυτοκίνητό τους και θέλησαν να επιστρέψουν με αποτέλεσμα το θερμικό φορτίο και όλες οι δύσκολες συνθήκες να τους βγάλουν εκτός δρόμου.

Ζήσαμε την κόλαση του Δάντη

Μέχρι το βράδυ η πυρκαγιά έκαιγε ότι έβρισκε στο πέρασμά της. Η πρόκληση του δημάρχου, μεγάλη. Θα επέτρεπε να βρει λύση, πού θα έμεναν αυτοί οι άνθρωποι;

Η πυρκαγιά ελέγχθηκε την Κυριακή το βράδυ και πέρασε πια στη Μεσσηνία.

Αποτίμηση της ζημιάς στον τότε δήμο Φαλαισίας:

Στον τότε Δήμο Φαλαισίας 700 κτίρια, σπίτια, βοηθητικοί χώροι και στάβλοι κάηκαν. Σε επτά χωριά στήθηκαν 42 οικίσκοι αποδεικνύοντας το μέγεθος της καταστροφής. Ζωικό και φυτικό κεφάλαιο χάθηκαν, χάθηκαν τα ελαιόδεντρα. Οι ενέργειες του δήμου για την αποκατάσταση των ζημιών ήταν γρήγορες και αποτελεσματικές. Ο κ. Φουσέκης κατάφερε να εξασφαλίσει για τους δημότες του χρηματοδοτήσεις για να αποκατασταθούν οι ζημιές .

28 Αυγούστου

Οι φλόγες πλησιάζουν τον τότε δήμο Γόρτυνος με τον τότε δήμαρχο και τον σημερινό υποψήφιο δήμαρχο Μεγαλόπολης κ. Κωνσταντίνο Μιχόπουλο να λαμβάνει το μήνυμα ότι οι φλόγες πλησιάζουν τον δικό του δήμο.

Άμεσα στην Καρύταινα στήνεται ένα στρατηγείο συντονισμού, από εκεί λαμβάνονται όλες οι αποφάσεις για την εκκένωση των χωριών και για την κατάσβεση των πυρκαγιών.

Με τα ελάχιστα μέσα που σημειωτέον ο τότε δήμος Γόρτυνος ήταν ο μοναδικός δήμος που είχε στην κατοχή του δύο φορτηγά τα οποία είχαν μετατρέψει σε δεξαμενές νερού. Έτσι, σώθηκαν τα χωριά.

Μετακινήσαμε τους πολίτες στην Καρύταινα και τους φιλοξενήσαμε στα ξενοδοχεία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τιτάνιες ήταν οι προσπάθειες των Κύπριων πυροσβεστών οι οποίοι σταμάτησαν την φωτιά με την μέθοδο αντιπύρ.

Το αντιπύρ είναι μια μέθοδος καταστολής των δασικών πυρκαγιών και στη σημερινή εποχή, που χαρακτηρίζεται από πυρκαγιές όλο και μεγαλύτερης έντασης, οι οποίες είναι αδύνατον να αντιμετωπισθούν με άμεση προσβολή του μετώπου, το αντιπύρ αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις ένα σημαντικό εργαλείο δασοπυρόσβεσης που όμως στη χώρα μας δεν μπορεί επισήμως να χρησιμοποιηθεί.

Οι δασοπυροσβέστες συνήθως ανάβουν την φωτιά κατά μήκος γραμμικού στοιχείου γυμνού από καύσιμη ύλη, όπως δρόμος, αντιπυρική ζώνη, κλπ., προς την πλευρά από την οποία πλησιάζει το επερχόμενο μέτωπο. Στόχος είναι να καεί η βλάστηση που πρόκειται να βρεθεί στον δρόμο της πυρκαγιάς με φωτιά μικρής σχετικά έντασης και ελεγχόμενης συμπεριφοράς, ώστε όταν φθάσει η πυρκαγιά να μην έχει τι να κάψει και έτσι να σταματήσει.

Απολογισμός

Στο Σαρακίνι κάηκαν 7 σπίτια.

Οι φιλοξενούμενοί μας, μιλώντας εκ πείρας, μας αναφέρουν τα συμπεράσματά τους, τα οποία μπορούν να ωφελήσουν και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση παρόμοιων φαινομένων. Η καθολική εκκένωση των οικισμών είναι ένα θέμα το οποίο θεωρούν εξαιρετικά σημαντικό.

Ακόμα και σήμερα με τις δυνάμεις πυρόσβεσης που υπάρχουν και με τη σημαντική συμβολή των πτητικών μέσων, δεν είναι βέβαιο ότι η πυρκαγιά του 2007 θα είχε εξελιχθεί διαφορετικά. Η σφοδρότητα του φαινομένου ίσως ακόμα και σήμερα, 16 χρόνια μετά, δεν θα είχε καλύτερη έκβαση.

Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί τους ανθρώπους που έζησαν το «μαύρο» καλοκαίρι του 2007 με τις φονικές πυρκαγιές να θυμούνται και να περιγράφουν εκείνα τα γεγονότα.

Ρεπορτάζ Έφη Καστραντά

Κάμερα Παναγιώτης Αλεβίζος kafeneio-megalopolis